Την Καρυά θα τη βρει κανείς 6 χιλιόμετρα δυτικά των Τρικάλων Κορινθίας, σε υψόμετρο 1.300 μέτρων. Πρόκειται για το δεύτερο πιο ψηλό χωριό της Πελοποννήσου, απέχοντας περίπου δύο ώρες από την Αθήνα και μιάμιση ώρα από την Πάτρα.
Η περιοχή διαθέτει ένα αρκετά καλό οδικό δίκτυο, γεγονός που διευκολύνει τις εξορμήσεις των επισκεπτών, είτε προσέρχονται στην Καρυά από το Ξυλόκαστρο, είτε από το Δερβένι. Το χωριό με το πανέμορφο φυσικό τοπίο, τις γόνιμες καρυδιές, και τη μεγάλη ιστορία που ξεκινά πολλούς αιώνες πριν, αποτελεί «ορμητήριο» για όσους θέλουν να μεταβούν στον Φενεό, τα Τρίκαλα Κορινθίας και την Ευρωστίνη.
Συγκεντρώνει τα βλέμματα όσων αγαπούν τις αναβάσεις και το περπάτημα στη φύση αλλά και των λάτρεων των αθλημάτων στο βουνό, όπως είναι το mountain bike κ.ά. Κάθε χρόνο, λοιπόν, πέρα από τους μόνιμους κατοίκους, θα συναντήσεις επισκέπτες από όλη την Ελλάδα, να απολαμβάνουν τη φιλοξενία στους ξενώνες, τον παραδοσιακό καφέ, τους πιο νόστιμους λουκουμάδες και τα μοναδικά προϊόντα του τόπου στις ταβέρνες του χωριού.
Η Καρυά με τη μακρά ιστορία της - Τι γνωρίζουμε από τον Παυσανία
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε ακριβή απάντηση σχετικά με το πότε ακριβώς κατοικήθηκε η Καρυά. Ωστόσο, φαίνεται ότι πρόκειται για ένα χωριό, με ιστορία που ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν.
Πρώτη αναφορά για την Καρυά θα βρούμε σε όσα κληρονομήσαμε από τον Παυσανία. Σύμφωνα με τον ιστορικό της αρχαιότητας, ο οποίος πέρασε από την περιοχή μας το 162 μ.Χ., υπήρχε μια Καρυά στο βάθος του Φενεού, που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε «Γκιόζα» και τέλος σε «Μάτι». Όμως, επρόκειτο για μια πεδιάδα που κάθε τόσο πλημμύριζε. Έτσι, η μία εκδοχή της ιστορίας, υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι εκείνοι αναγκάστηκαν να αλλάξουν τον τόπο κατοικίας τους, με σκοπό να γλιτώσουν από τις συνεχείς πλημμύρες κι ως εκ τούτου, εγκαταστάθηκαν στη σημερινή Καρυά.
Οι Βλάχοι της περιοχής – Η συμβολή τους στην Επανάσταση
Όταν οι Ενετοί ήρθαν στην περιοχή το 1684 μ.Χ., έφεραν πολλούς Βλάχους από την Αιτωλοακαρνανία. Μάλιστα, σώζεται και «φιρμάνι» του Σουλτάνου, το οποίο διέταζε τους τοπικούς αγάδες να συμπεριφέρονται με αξιοπρέπεια στους Βλάχους, ώστε οι δεύτεροι να μην καταφεύγουν στην Πελοπόννησο.
Η παρουσία των Βλάχων στην περιοχή συνεχίζεται και στο σήμερα, με δεδομένο ότι στην Καρυά θα συναντήσει κανείς κατοίκους με δισύλλαβα επίθετα (Φίλης, Λόντος, Σαλής, Μπότσος κ.ά.) τα οποία πολύ συχνά δηλώνουν βλάχικες ρίζες. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως δεν είναι οι μοναδικοί Βλάχοι της περιοχής εκείνοι με τα δισύλλαβα ονόματα, καθώς κατά την Επανάσταση κατέφθασαν κι άλλοι Βλάχοι στην Καρυά, μαζί με τον Μάμαλη, που μάλλον προέρχονταν από τη Θεσσαλία. Ονόματα αυτής της δεύτερης «φουρνιάς» Βλάχων που εγκαταστάθηκε στην περιοχή είναι το Σαρανταυγάς, Γόγολας, Κορδαλής κ.ά.
Οι τελευταίοι αναφέρονται ως ήρωες της Επανάστασης στα απομνημονεύματα του Φωτάκου. Σύμφωνα με τις ιστορικές καταγραφές, ο Δημήτρης Σαρανταυγάς και ο Κυριαζής Κορδαλής είχαν από δεκαπέντε παλικάρια και πολεμούσαν στο πλάι του Κολοκοτρώνη.
Η Καρυά σήμερα – Αγαπημένος προορισμός για περιπέτειες στη φύση
Η Καρυά ζει και βασιλεύει, δείχνοντας ότι οι ορεινές περιοχές εξακολουθούν να έχουν φωνή, χαρακτήρα και ισχυρή παρουσία. Με δεδομένο ότι πρόκειται για έναν τόπο σε απόσταση αναπνοής από τα Τρίκαλα Κορινθίας, τα οποία αποτελούν έναν εξαιρετικά δημοφιλή προορισμό τόσο κατά το καλοκαίρι, όσο και κατά τους χειμερινούς μήνες, κατανοούμε ότι και η Καρυά αποτελεί έναν αγαπημένο προορισμό.
Γι’ αυτό και διαθέτει ξενώνες που φιλοξενούν επισκέπτες αλλά και παραδοσιακές ταβέρνες, με τοπικά προϊόντα που αγαπούν ντόπιοι και περαστικοί. Θα έλεγε κανείς ότι εδώ γίνεται κανείς ένα με τη φύση, θαυμάζοντας από κοντά το άγριο τοπίο, με την ανθρώπινη όμως παρουσία.
Το «εκκλησάκι του Χάρου» - Με παρουσία από τον 13ο αιώνα
Μπορεί να μην ξέρουμε ακριβώς το πώς και το πότε κατοικήθηκε η Καρυά. Έχουμε όμως όλες σαφείς αποδείξεις (ιστορικές καταγραφές, κτίσματα κ.ά.) ότι πρόκειται για έναν τόπο με μακρά παράδοση και ιστορία που παραμένει ζωντανή και συνεχίζεται στο πέρασμα των χρόνων.
Αληθινό μνημείο που δείχνει την ιστορική προέλευση της Καρυάς είναι το «εκκλησάκι του Χάρου», όπως λέγεται σήμερα, το οποίο αποτελεί ένα ιστορικό μνημείο του 13ου αιώνα. Δυστυχώς, οι κάτοικοι του χωριού δεν γνώριζαν παλαιότερα την τεράστια αξία του και μετέτρεψαν τη μισή εκκλησία σε σχολείο, ασβεστώνοντας ορισμένες από τις υπέροχες αγιογραφίες της. Σε καλή κατάσταση έχει μείνει το ιερό και ένα μέρος από τον κύριο ναό.
Πώς όμως επικράτησε η ονομασία του «Χάρου»;
Ακριβώς δίπλα από το εκκλησάκι, είχε κατασκευαστεί στο παρελθόν (περίπου το 1900) σχολείο θηλέων. Προκειμένου, λοιπόν, οι δάσκαλοι να τιμωρήσουν τα παιδιά για μη αποδεκτές (για τους ίδιους) συμπεριφορές, τα έκλειναν στο εκκλησάκι. «Θα σε κλείσω στον Χάρο», φοβέριζαν τα κορίτσια και η ονομασία φέρεται να προέρχεται από αυτή τη φράση.
Αργότερα δε, κατά την περίοδο του 1943 – 1944, η μικρή εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο και κατ’ επέκτασιν, ως τόπος βασανιστηρίων. Μάλιστα, πολλές από τις σοβαρές καταστροφές που υπέστη το μνημείο αυτό, λέγεται ότι συνέβησαν εκείνη την περίοδο.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου και οι λοιποί ναοί
Η Κοίμηση της Θεοτόκου, κεντρική εκκλησία της Καρυάς, άρχισε να κτίζεται το 1849. Η δημιουργία της έγινε μέσα από τις υποχρεωτικές εισφορές των ίδιων των κατοίκων (είτε χρηματικές, είτε σε είδος) οι οποίοι κουβάλησαν τις πέτρες από το Γελλίνι με τα ζώα τους. Λέγεται μάλιστα, ότι οι οικονομικές απαιτήσεις ήταν τόσο υψηλές, που ορισμένοι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν εκείνη την περίοδο, μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν στα υπέρογκα ποσά που έπρεπε να καταβάλουν.
Τέλος, το χωριό διαθέτει άλλους δύο ναούς, τον Άγιο Νικόλαο και τον Προφήτη Ηλία, οι οποίοι βρίσκονται έξω από το χωριό. Ο πρώτος είναι αρκετά παλιός και αποτελούσε δική του ενορία, όταν ακόμη η Καρυά είχε πολλούς μόνιμους κατοίκους, ενώ ο Προφήτης Ηλίας βρίσκεται σε απόσταση 20’ από το χωριό και σε υψόμετρο 1.750 μέτρων.
*** Κείμενα: Ιωάννα Δούρη, Comms & Marketing Manager/ Φωτογραφίες: Κων/νος Αρβανιτάκης & Ι. Δούρη
