Η Ρίζα βρίσκεται σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από το Ξυλόκαστρο και μπορείς να βρεθείς εκεί με το αυτοκίνητό σου σε μόλις 10 λεπτά από τον δρόμο που οδηγεί προς τα Τρίκαλα Κορινθίας. Πρόκειται για ένα ανεπτυγμένο χωριό, με αρκετούς μόνιμους κατοίκους κι έντονη πολιτιστική ζωή και ταυτότητα.
Ταβέρνες με πεντανόστιμο φαγητό, ξενώνας για βραδινή φιλοξενία, φούρνος, κατάστημα με παραδοσιακά προϊόντα και ένα καταπληκτικό καφενείο είναι μόνο ορισμένα από όσα προσφέρονται στον επισκέπτη που αποφασίζει να αφιερώσει κάποιον από τον χρόνο του ή την παραμονή του εξ ολοκλήρου στο χωριό.
Γιατί η Ρίζα τα έχει όλα και τα προσφέρει απλόχερα στον επισκέπτη της!
Μια σταγόνα ιστορίας – Η διαμόρφωση του χωριού
Γνωρίζουμε ότι τα Τρίκαλα Κορινθίας ήταν ένα σύγχρονο και εξελιγμένο αστικό κέντρο για τα δεδομένα της Ελλάδας του 17ου – 19ου αιώνα. Είναι η περιοχή στην οποία έγιναν πολλές από τις ζυμώσεις της ελληνικής επανάστασης εναντίον των Τούρκων, ο τόπος στον οποίο αναπτύχθηκε η έννοια του χειμερινού τουρισμού και γενικά, το χωριό όπου η ιστορία έγραψε πολλές σελίδες. Άλλες χρυσές και με μεγάλα γράμματα κι άλλες μελανές και με πολλά ερωτηματικά.
Σε κάθε περίπτωση, τα Τρίκαλα ήταν εκείνα που έδωσαν το «βήμα» στη Ρίζα ώστε αυτή να δημιουργηθεί και σταδιακά να αναπτυχθεί σε αυτόνομη δημοτική κοινότητα. Έτσι, το 1830 – 1850 όταν οργανώνεται πλέον το ελληνικό κράτος, ορισμένοι Τρικαλίτες φεύγουν και «κατεβαίνουν» σε μια πιο πεδινή και ακατοίκητη μέχρι εκείνη τη στιγμή τοποθεσία, στη σημερινή δηλαδή Ρίζα. Φυσικά, οι ίδιοι εξακολουθούν να επισκέπτονται τα Τρίκαλα ως καλοκαιρινοί παραθεριστές, αλλά η μόνιμη κατοικία τους μετατοπίζεται πεδινότερα.
Ο λόγος είναι απλός. Εφόσον το κράτος απελευθερώνεται από τον τουρκικό ζυγό, η ευημερία ξεκινά και οι κακουχίες περιορίζονται. Έτσι, ο πληθυσμός αρχίζει να πολλαπλασιάζεται κι οι ντόπιοι μετακινούνται. Παράλληλα όμως, πέρα από την κτηνοτροφία που αποτελούσε τη βασική ενασχόληση των περιοίκων, οι άνθρωποι στρέφουν το ενδιαφέρον τους και στη γεωργία, με δεδομένο ότι ο δρόμος για το εμπόριο ανοίγει.
Με τα νέα δεδομένα λοιπόν, η Ρίζα αποκτά επτά οικισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους, παίρνουν την ονομασία τους από τους πρώτους κατοίκους που εγκαθίστανται στον τόπο.
Και το όνομα αυτής… Ρίζα!
Η Ρίζα γίνεται κοινότητα το 1919, διαθέτοντας πλέον έναν οργανωμένο ιστό που αποτελείται από σχολείο, εκκλησίες και καθετί διαμορφώνει ένα ζωντανό χωριό. Οι εκκλησίες που χτίστηκαν τότε ήταν τρεις, ο Άγιος Νικόλαος και δύο ακόμη ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο Γεώργιο.
Γιατί όμως το χωριό ονομάστηκε Ρίζα; Αν και δεν υπάρχουν γραπτές αναφορές που να εξηγούν τους λόγους, υπάρχουν ορισμένες εικασίες. Η μία αφορά στην ίδια την τοποθεσία του. Πιο συγκεκριμένα, η Ρίζα βρίσκεται στους πρόποδες της Ζήρειας, στη «ρίζα» του βουνού δηλαδή.
Ωστόσο, υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή, που μας δίνεται από τον κ. Τάκη Κουρούμαλη, κάτοικο της Ρίζας κι εξαιρετικό γνώστη της ιστορίας της περιοχής, σύμφωνα με την οποία η ονομασία σχετίζεται με τη μορφολογία του εδάφους. «Αν κοιτάξει κανείς από ορισμένα σημεία των Τρικάλων ή από τα δύο φυλάκια που υπάρχουν στα Τρίκαλα, η ρεματιά που βρίσκεται στην κοιλάδα σε συνδυασμό με τα βράχια φαίνονται σαν μια ρίζα δέντρου», αναφέρει ο ίδιος.
Ένας εύφορος τόπος αναπτύσσεται
Η βασική καλλιέργεια της Ρίζας, όπως και όλης της Κορινθίας, ήταν η σταφίδα. Ως εκ τούτου, όταν οι κάτοικοι πολλαπλασιάστηκαν κι άρχισαν να έχουν τη γεωργία ως μια από τις βασικές τους ασχολίες, στο χωριό δημιουργήθηκαν αυλάκια, ώστε η γη να ποτίζεται επαρκώς, γεγονός που ευνόησε την ίδια τη γεωργία και στη συνέχεια, το εμπόριο. Παράλληλα, σπάρθηκαν σιτάρι, βρώμη και κριθάρι. Μάλιστα, το σιτάρι ήταν αρκετό για να ταΐσει τα στόματα των κατοίκων αλλά και να εξαχθεί σε άλλες χώρες.
Από την άλλη, τα ελαιόδεντρα που σήμερα είναι η πιο διαδεδομένη καλλιέργεια αρκούσαν για να βγει «το λάδι της χρονιάς» κάθε νοικοκυριού. Λίγα χρόνια αργότερα, μετά την Κατοχή δηλαδή, το λάδι αποκτά μεγάλη αξία κι έτσι, οι άνθρωποι στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε αυτό, φυτεύοντας ακόμη περισσότερες ρίζες.
Τέλος, τα εσπεριδοειδή έρχονται στον τόπο μετά το 1960 - 1965, όπου αλλάζουν όλα.
Η Κατοχή και ο εμφύλιος πόλεμος - Διχασμός και αποτίμηση
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί βρίσκονται στο Ξυλόκαστρο και η αντίσταση γίνεται στα Τρίκαλα. Το χωριό λοιπόν βρίσκεται στη μέση. Τόσο γεωγραφικά, όσο και από στρατηγικής άποψης.
Οι αντάρτες κατεβαίνουν στο χωριό, για να μαζέψουν προμήθειες, ενώ οι Γερμανοί, θέλοντας να καλύψουν τα νώτα τους, ανεβαίνουν στη Ρίζα, προσπαθώντας να διατηρήσουν τον έλεγχο απέναντι στις δυνητικές απειλές. Κάπως έτσι το χωριό σταδιακά διχάζεται. Γιατί κάποιοι επιλέγουν ή αναγκάζονται να προσχωρήσουν στην ομάδα των ανταρτών κι άλλοι απευθύνονται στον πρόεδρο ή και στους ίδιους τους Γερμανούς -μέσω κάποιων γνωστών- όταν «ζορίζονται» από τους αντάρτες.
Επομένως, δημιουργούνται δύο πόλοι. Οι μεν και οι δε, που στην ουσία δεν είναι άλλοι, παρά άνθρωποι της διπλανής πόρτας, άνθρωποι που όπως και οι υπόλοιποι, θέλουν να ζήσουν σε μια ειρηνική, ελεύθερη χώρα. Όμως οι καιροί είναι δύσκολοι και τα συναισθήματα μπερδεμένα. Ιδίως όταν μπαίνουν στη μέση προσωπικές αντιπάθειες, διαφωνίες και μίση.
Οι μαύρες σελίδες της περιόδου εκείνης συμπληρώνονται από το τεράστιο έγκλημα στην τρύπα του Φενεού, όπου σφαγιάστηκαν εκατοντάδες Έλληνες… από Έλληνες.
Ρίζα σήμερα - Μοναδικότητες με μια ματιά
Σήμερα στο χωριό θα βρεις τα πάντα. Με δεδομένο μάλιστα ότι η Ρίζα βρίσκεται πολύ κοντά στο
Ξυλόκαστρο και τα Τρίκαλα, η ροή επισκεπτών δεν σταματά ποτέ. Σε αυτό συμβάλλουν οι παροχές σε φαγητό, φιλοξενία και θρησκευτική ζωή που προσφέρει το χωριό στους παραθεριστές, τους ντόπιους και τους τουρίστες.
Από τη Ρίζα δεν λείπει το πολιτιστικό στοιχείο, καθώς το χωριό διαθέτει έναν πολύ δραστήριο σύλλογο, ο οποίος διοργανώνει συνεχείς δράσεις και εκδηλώσεις τόσο εντός, όσο και εκτός ορίων του Δήμου Ξυλοκάστρου - Ευρωστίνης.
Ένας καφές σε ένα από τα πιο cozy καφενεία του Δήμου, μια κουταλιά γλυκό βύσσινο στο τοπικό
μαγαζί παραδοσιακών προϊόντων ή μια ζουμερή μπριζόλα στις ταβέρνες του χωριού; Ό,τι κι αν
επιλέξεις, η Ρίζα θα στο προσφέρει, διαθέτοντάς σου ποιοτικές επιλογές ξανά και ξανά. Περπάτα στα σοκάκια της, μύρισε κάθε άρωμα από τα περιβόλια της και γνώρισε τον «ενδιάμεσο σταθμό» ανάμεσα σε Ξυλόκαστρο και Τρίκαλα.
