Η Καρυά είναι από τα χωριά με την καταπράσινη ομορφιά, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικημάτων και τη σημαντική ιστορία. Πρόκειται για το δεύτερο πιο ορεινό χωριό της Πελοποννήσου, που βοήθησε σημαντικά στην απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Η κεντρική εκκλησία της είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, που ξεκίνησε να οικοδομείται το 1849 και ολοκληρώθηκε περίπου το 1850, με τη σημαντική συμβολή των ενοριτών.
Ωστόσο, δίπλα ακριβώς από την κεντρική εκκλησία του χωριού, βρίσκουμε έναν θρησκευτικό θησαυρό, που παραμένει ζωντανός ακόμη και σήμερα. Ο λόγος γίνεται για το «εκκλησάκι του Χάρου», όπως το αποκαλούν πλέον οι ντόπιοι, που αποτελεί ένα ιστορικό μνημείο του 13ου αιώνα και προστατεύεται από την υπηρεσία αρχαιοτήτων.
Πολλοί αναφέρουν ότι το εκκλησάκι είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, ωστόσο, σύμφωνα με τις πηγές μας, αυτό ισχύει για τον κεντρικό ναό. Αντίθετα, δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον άγιο προς τιμήν του οποίου έχει χτιστεί η ιστορική εκκλησίτσα.
Οι καταστροφές και τα ανέγγιχτα σημεία του
Δυστυχώς, οι κάτοικοι του χωριού δεν γνώριζαν παλαιότερα την τεράστια αξία του και μετέτρεψαν τη μισή εκκλησία σε σχολείο, ασβεστώνοντας ορισμένες από τις υπέροχες αγιογραφίες της. Ως αποτέλεσμα, η πρότερη μορφή της μικρής εκκλησίας υπέστη σοβαρές αλλοιώσεις. Ωστόσο, σε καλή κατάσταση έχει μείνει το ιερό και ένα μέρος από τον κύριο ναό.
Πώς όμως επικράτησε η ονομασία του «Χάρου»;
Ακριβώς δίπλα από το εκκλησάκι, είχε κατασκευαστεί στο παρελθόν (περίπου το 1900) σχολείο θηλέων. Προκειμένου, λοιπόν, οι δάσκαλοι να τιμωρήσουν τα παιδιά για μη αποδεκτές (για τους ίδιους) συμπεριφορές, τα έκλειναν στο εκκλησάκι. «Θα σε κλείσω στον Χάρο», φοβέριζαν τα κορίτσια και η ονομασία φέρεται να προέρχεται από αυτή τη φράση.
Αργότερα δε, κατά την περίοδο του 1943 – 1944, η μικρή εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο και κατ’ επέκτασιν, ως τόπος βασανιστηρίων. Μάλιστα, πολλές από τις σοβαρές καταστροφές που υπέστη ο μικρός ναός λέγεται ότι συνέβησαν κατά τη διάρκεια εκείνων των «μαύρων ημερών» .
