Πέμπτη 21 Ιουλίου Ανοιχτό Θέατρο "Βασίλης Γεωργιάδης" ώρα 21.15 είσοδος 15 € / 12 € φοιτητικό, μαθητικό, άνεργοι
Ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούμε τις φράσεις «Έγινε του Κουτρούλη ο γάμος» ή «Έγινε του Κουτρούλη το πανηγύρι» για να δηλώσουμε τη μεγάλη συγκέντρωση ή την αναστάτωση που επικρατεί σε ένα χώρο. Ποιος όμως ήταν ο Κουτρούλης και τι συνέβη γύρω από το γάμο του που έμεινε στην ιστορία…; Ο Ιωάννης Κουτρούλης ήταν ένας ιππότης που συζούσε πιθανότατα στη Μεθώνη με μία γυναίκα που είχε εγκαταλείψει το σύζυγό της. Η σχέση αυτή έγινε στόχος για τον κοινωνικό περίγυρο και για την εκκλησία που αφόρισε τη γυναίκα. Για δεκαεφτά ολόκληρα χρόνια διεκδικούσαν το δικαίωμά να νομιμοποιήσουν τη σχέση τους, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τελικά το Μάιο του 1394, βγήκε το διαζύγιο της αφορισθείσας και η εκκλησία τους επέτρεψε να παντρευτούν, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπήρχε σχέση μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του γάμου της γυναίκας με τον προηγούμενο σύζυγό της. Φαίνεται ότι τελικά, ύστερα από έρευνα ο Κουτρούλης κρίθηκε αθώος και ο γάμος έγινε και βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Αρχικά, στη φράση «Έγινε του Κουτρούλη ο γάμος», δινόταν έμφαση στη λέξη «έγινε». Χωρίς αμφιβολία, το γάμο ακολούθησε τρικούβερτο γλέντι για να δικαιώσει τον Ιωάννη Κουτρούλη. Στη συνέχεια, η έμφαση δινόταν στη γενική «του Κουτρούλη», ο οποίος ήταν πια σε όλους γνωστός και απέκτησε την έννοια της μεγάλης συγκέντρωσης και φασαρίας, μέχρι σήμερα…
Το έργο έχει απασχολήσει τόσο το κοινό, όσο και τους μελετητές του θεάτρου και τους ιστορικούς του κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου, μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε. Εκδόθηκε πρώτη φορά το 1845 και ο συγγραφέας χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Χρηστοφάνης Νεολογίδης. Η περίοδος αυτή επομένως συμπίπτει με τη συνταγματική επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 και του Β΄ ψηφίσματος της Εθνοσυνέλευσης του 1844 που άφηνε έξω από τις δημόσιες θέσεις τους ετερόχθονες, ανάμεσα στους οποίους βρισκόταν και ο ίδιος ο Ραγκαβής. Με το έργο του λοιπόν «Του Κουτρούλη ο γάμος», χρησιμοποιεί το αρχαίο πνεύμα της κλασικής Ελλάδας, ως γέφυρα που θα την ενώσει με το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, σε μία εποχή που είναι κρίσιμο το αίτημα για τον εξευρωπαϊσμό της χώρας, αλλά και για να υπερασπιστεί τη φαναριώτικη καταγωγή του και το δικαίωμα της συμβολής των Φαναριωτών σε αυτό το ζήτημα. Η δεύτερη έκδοση πάντως του έργου έγινε το 1856, χωρίς ψευδώνυμο, όταν ο Ραγκαβής ήταν υπουργός Εξωτερικών, ενώ η τρίτη το 1861, λίγο πριν την πτώση του Όθωνα. Αποκαλύπτεται έτσι η πρόθεσή του να συμβάλλει στη διαμόρφωση της ιδεολογίας του νεοέλληνα για θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας που προβληματίζουν τον ίδιο.
Η συγκεκριμένη κωμωδία συνδυάζει ετερόκλητα στοιχεία, από τον Αριστοφάνη και το Μολιέρο. Το έργο δεν έχει πράξεις και σκηνές, αλλά ακολουθεί τη δομή της αριστοφανικής κωμωδίας (ο πρόλογος, η πάροδος, οι δύο παραβάσεις, οι ιαμβικές σκηνές, ο αγώνας και η έξοδος) χωρίς όμως να παραμένει πιστό στην εσωτερική δομή τους. Τον Αριστοφάνη επίσης θυμίζουν και τα ονόματα Σφηκίας, Φοιβίσκος, Μισθοφάς κ.α., αλλά και το περιεχόμενο του έργου με την πολιτική σάτιρα γνωστών πολιτικών ή δημοσίων προσώπων (Ρήγα Παλαμήδη και Παναγιώτη Σοφιανόπουλου) ή διακωμώδηση ποιητών και έργων, όπως τον «Οδοιπόρο» του Παναγιώτη Σούτσου. Στην επιρροή από τον Αριστοφάνη βοήθησε η μετάφραση των έργων «Νεφέλες», «Όρνιθες», «Ειρήνη» από το Ραγκαβή και φαίνεται περισσότερο στον πρόλογο, στα χορικά και στις δύο παραβάσεις. Ο πρόλογος βέβαια, πιο μακροσκελής από τους αντίστοιχους αριστοφανικούς, ενώ ο πρωταγωνιστής Κουτρούλης εμφανίζεται μετά τη μέση, σε αντίθεση πάλι με τους αριστοφανικούς που παρουσιάζουν νωρίς το βασικό ήρωα. Τα χορικά έχουν στοιχεία από τις «Νεφέλες», ενώ σε κάποιο σημείο χωρίζει το χορό σε τρία αντίπαλα στρατόπεδα, όπως η «Λυσιστράτη» σε δύο, για να συμβολίσει τις τρεις αντίπαλες κομματικές παρατάξεις του ελληνικού κράτους. Στην πρώτη παράβαση, ο Ραγκαβής λέει τη γνώμη του για τα προσόντα που πρέπει να έχει ο σύγχρονος Νεοέλληνας υπουργός, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στη νεοελληνική ποίηση, μέσω της διακωμώδησης του ποιητή Φοιβίσκου. Η λειτουργία των δύο παραβάσεων, αν και έχουν διαφορές από τις αριστοφανικές, συγκλίνουν στην διακοπή της υπόθεσης του έργου και στην άμεση απεύθυνση στους θεατές, εκθέτοντας τη γνώμη του ίδιου του ποιητή. Επίσης, δεν απουσιάζουν οι ρουσφετολογικές αναφορές που ακολουθούν την πολιτική εξουσία και παραπέμπουν στο Φιλοκλέωνα των Σφηκών. Η έξοδος βέβαια είναι περισσότερο μολιερική, παρά αριστοφανική, στην προσπάθεια του συγγραφέα να επικρίνει και να επαναφέρει την ακμάζουσα αστική τάξη που επιδιώκει την κοινωνική άνοδο και στο τέλος γελοιοποιείται και τιμωρείται εξαιτίας της μεγαλομανίας της. Ο Στροβίλης είναι ένας μολιερικός υπηρέτης με πονηριά και ετοιμότητα που προσπαθεί να επωφεληθεί από τις καταστάσεις. Χαρακτηριστικό του Μολιέρου είναι επίσης και το ερωτευμένο ζευγάρι Ανθούσα-Ξανθούλης. Οι επιρροές από το Μολιέρο, δε θα μπορούσαν να λείψουν από το κείμενο του Ραγκαβή, σε μία εποχή που η ανερχόμενη αστική τάξη στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος έχει φέρει την κωμωδία πιο κοντά στα δεδομένα του Νεοκλασικισμού.
Μία παράσταση προγραμματισμένη στο Δήμο μας για τις 21/7 που αξίζει κανείς να δει…
Σωτηροπούλου Μαρίνα
Θεατρολόγος
