«Γκότζι Μπέρι» - Goji Berry
GOJI BERRY (Licium barbarum, Οικογένεια Solanaceae)
1. Γενικά για το φυτό.
Το «Γκότζι Μπέρι» είναι ένα φυτό που ξεκίνησε το μακρύ του «ταξίδι» από την Κίνα και έρχεται να κατακτήσει τα ελληνικά χωράφια. Το φυτό είναι γνωστό εδώ και αιώνες στην Κίνα και στην περιοχή του Θιβέτ. Χρησιμοποιείται στην κινεζική ιατρική λόγω των ευεργετικών του ιδιοτήτων όσον αφορά την τόνωση της λειτουργίας του ήπατος και των νεφρών. Επίσης, αναφορές γίνονται στο γεγονός ότι, είναι καρπός πλούσιος σε θρεπτικά συστατικά, ο οποίος βελτιώνει τη λειτουργία του κυκλοφορικού και επιδρά ευεργετικά στην όραση. Γενικά, υπάρχουν αναφορές ότι, αναζωογονεί και δίνει ενέργεια σε ολόκληρο τον οργανισμό.Για το λόγο αυτό θεωρείται «Υπερτροφή» και έχει τη φήμη «ελιξήριο της μακροζωίας».Η γεύση μοιάζει με της σταφίδας, ενώ οι καρποί μπορούν να μαγειρευτούν ή να φαγωθούν και ωμοί. Οι κινέζοι καταναλώνουν τον καρπό είτε νωπό, είτε αποξηραμένο, είτε παρασκευάζοντας σούπες ή ως απόσταγμα που δίδει έναν ιδιαίτερο τύπο κρασιού. Τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί καταναλώνονται ως λαχανικό.Τα γκότζι θεωρούνται ως μια από τις πλουσιότερες φυσικές πηγές θρεπτικών συστατικών. Περιέχουν βιταμίνες C, B1, B2 και Β-καροτίνη, καθώς και μια σειρά από μεταλλικά στοιχεία, αντιοξειδωτικά (25100μονάδες ORAC Oxygen Radical Absorbance Capacity- Αμερικανική κλίμακα μέτρησης) και αμινοξέα. Το γκότζι περιέχει πλήθος υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπαρών και διατροφικών ινών, απαραίτητων για το σώμα. Τα 100 γραμμάρια αποξηραμένου καρπού περιέχουν 370 θερμίδες, 18 αμινοξέα (8 αναγκαία για τον ανθρώπινο οργανισμό), 21 ιχνοστοιχεία (ψευδάργυρος, ασβέστιο, γερμάνιο, σελήνιο κ.ά.), βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β6), βιταμίνη Ε και βιταμίνη C (περισσότερη ανά μονάδα βάρους από τα πορτοκάλια), 11 mg σιδήρου (περισσότερο από το σπανάκι ανά 100gr), διάφορες φυτοστερόλες (Β-σιτοστερόλη, η οποία περιορίζει την απορρόφηση της χοληστερόλης) και λιπαρά οξέα όπως τα Ω-6 και το λινολεϊκό οξύ, που αποτελούν ρυθμιστές της ορμονικής λειτουργίας
2. Οικολογία
Το φυτό «Γκότζι Μπέρι» είναι ένα θαμνώδες δέντρο που φύεται από αρχαιοτάτων χρόνων στην Κίνα, τα Ιμαλάια, το Θιβέτ και τη Μογγολία. Η καλλιέργεια του φυτού μπορεί να είναι γραμμική με αποστάσεις φύτευσης 2,0 μέτρα επί της γραμμής και 2,0 μέτρα μεταξύ των γραμμών. Συνολικά απαιτούνται 250 φυτά ανά στρέμμα. Η παραγόμενη ποσότητα καρπού μπορεί να ξεπεράσει στην τριετία τον 1 τόνο ανά στρέμμα. Το φυτό περιορίζεται με κλάδεμα στη μορφή του θάμνου. Είναι πολύ δύσκολο να βρείτε σπόρο καθώς δεν υπάρχει στο ελληνικό εμπόριο. Προσοχή κυρίως σε περίπτωση που θέλετε να κάνετε επαγγελματική καλλιέργεια. Αν αγοράσετε δενδρύλλια προσέξτε ώστε να λάβετε το ανάλογο πιστοποιητικό σχετικά με την ποικιλία και την ηλικία των δένδρων.Το ύψος του δένδρου μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 4 έως 5 μέτρα, με το κατάλληλο κλάδεμα μπορεί όμως να διατηρηθεί και σε πιο χαμηλό ύψος. Είναι ένα δέντρο που ζει μέχρι και 100 χρόνια. Καρπούς παράγει από τον 1ο – 2ο χρόνο, ενώ σε πλήρη παραγωγή φτάνει το 3ο – 4ο έτος. Η συλλογή του καρπού είναι δύσκολη, καθώς γίνεται με το χέρι και για το λόγο αυτό το προτιμούν αγρότες που καλλιεργούν λίγα στρέμματα. Κατά την εποχή συλλογής του Goji, ο αγρότης θα πρέπει κάθε 3-4 ημέρες να μαζεύει τους καρπούς. Οι καλύτερες εποχές για φύτεμα είναι την 'Ανοιξη και το Φθινόπωρο, αλλά και τις άλλες εποχές μπορεί να επιτευχθεί επιτυχές φύτεμα. Όταν ο καιρός ζεστάνει ξεκινούν να βγαίνουν φυλλαράκια και κατά το Μάιο με Ιούνιο ανθίζουν.
3. Εξάπλωση- Οικονομική σημασία
4. Καλλιεργιτική τεχνική
4.1 Απαιτήσεις σε κλίμα-έδαφος
Είναι ένα φυτό πολύ ανθεκτικό σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και καθόλου απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία. Μπορεί να αναπτυχτεί και στα πιο φτωχά εδάφη. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε νερό και είναι αρκετά ανθεκτικό σε περιόδους ξηρασίας. Κατά την περίοδο παραγωγής χρειάζεται λίγο νεράκι παραπάνω, αλλά κι αυτό θα είναι σε συνάρτηση με την ζέστη που επικρατεί,καθώς και με την ιδιότητα του εδάφους σε αποστράγγιση Το φυτό είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις κλιματικές συνθήκες. Η βιβλιογραφία αναφέρει ότι το ανεκτικό εύρος θερμοκρασιών κυμαίνεται από -20 εως +40 βαθμούς κελσίου.
4.2 Πολλαπλασιασμός
Ο πολλαπλασιασμός του φυτού γίνεταιο με σπόρους ή με μοσχεύματα.
4.3 Προετοιμασία εδάφους- Φύτευση
Ένα βαθύ όργωμα του χωραφιού θα κάνει το χώμα αφράτο και θα μας δώσει γρήγορη ανάπτυξη αλλά δεν κρίνεται απαραίτητο αν λάβει υπ όψιν του κανείς το κόστος του. Μπορούμε να ανοίξουμε απλά έναν μεγαλύτερο λάκκο φύτευσης, για να κάνουμε αφράτο το χώμα, για τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της ρίζας στο χωράφι και θα έχουμε αρκετά ικανοποιητικό αποτέλεσμα, με ελάχιστο κόστος. Η φύτευση γίνεται σε σειρές με απόσταση από φυτό σε φυτό από 1,20 μέχρι 2,00 μέτρα και η απόσταση από σειρά σε σειρά από 2,50 μέχρι 3,00 μέτρα.Πολύ γενικά, τα φυτά που μπορούμε να καλλιεργούμε ανά στρέμμα είναι από 150 μέχρι 250 φυτά, ανάλογα με τις παραπάνω διαστάσεις που θα επιλέξουμε.
4.4 Λίπανση-Άρδευση
Ως προς την λίπανση το φυτό χρειάζεται ελάχιστη στον πρώτο χρόνο και αυτό εξαρτάται, από το πόσο πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία είναι το χωράφι μας.Μία με δύο κουταλιές της σούπας, υδατοδιαλυτό λίπασμα 20–20–20 (δηλαδή 20% Άζωτο - 20% Φώσφορος - 20% Κάλιο), σε κάθε φυτό μόλις αρχίσει η ανθοφορία του, είναι ότι χρειάζεται για τον πρώτο χρόνο.Τα επόμενα χρόνια γίνονται λιπάνσεις, δύο φορές το χρόνο. Μία βασική λίπανση το χειμώνα και μία με την έναρξη της ανθοφορίας.
Ως προς την άρδευση των φυτών, γίνεται με σταλλάκτες, κοντά στον κεντρικό κορμό διότι δεν επιτρέπεται να βρέχονται τα φύλλα του.Τα ποτίσματα ξεκινούν νωρίς το καλοκαίρι ανά μία εβδομάδα και όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει μπορεί να χρειαστεί και καθημερινό πότισμα, αργά το απόγευμα, ειδικά τις πολύ θερμές μέρες του Ιουλίου και του Αυγούστου.Τα παραπάνω έχουν διαπιστωθεί από την καταγραφή της συμπεριφοράς του φυτού σε πραγματικές συνθήκες καλλιέργειας στον πρώτο χρόνο της ζωής του.Τα παραπάνω στοιχεία για το πότισμα, μπορεί να αλλάξουν στο δεύτερο ή τα επόμενα χρόνια, όσο τα φυτά μεγαλώνουν δηλαδή και κάνουν βαθύτερη ρίζα. Μπορεί δηλαδή, να μην χρειάζονται τόσο συχνό πότισμα, αλλά αυτό είναι κάτι που πρέπει πρώτα να το διαπιστώσουμε στην πράξη.
4.5 Εχθροί-Ασθένειες
Το κεφάλαιο εχθροί ασθένειες είναι μεγάλο και θα συμπληρωθεί μόνο επιγραμματικά.
Αναλόγως της περιοχής πάντως, μέχρι σήμερα έχουν παρουσιαστεί προσβολές στις καλλιέργειες από:
ENTOMA
Αφίδες (Μελίγκρα)
Αλευρώδεις
Λιριόμυζα
Θρίπας
Τετράνυχος
Κολεόπτερα
Ακρίδες
Τετράνυχους
ΜΥΚΗΤΕΣ
Ωίδιο
Αλτερνάρια
Φουζάριο
4.6 Συγκομιδή- Επεξεργασία
Η καρποφορία των φυτών ξεκινά τέλος Μαΐου, όταν εμφανίζονται τα πρώτα άνθη, τα οποία μέσα σε 30-35 μέρες θα γίνουν οι πρώτοι ώριμοι καρποί.Η ανθοφορία ξεκινά ανάλογα με την πρωιμότητα της κάθε περιοχής.Τα φυτά από την στιγμή που αρχίζει η ανθοφορία, θα μας δίνουν συνεχώς άνθη μέχρι το Φθινόπωρο τα οποία θα μας δίνουν συνεχώς καρπούς μέχρι τις αρχές του Χειμώνα.Η περίοδος συγκομιδής αναλόγως της περιοχής είναι πολύ μεγάλη. Γίνεται συγκομιδή καρπών κάθε δύο ή το πολύ τρεις μέρες και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 4 μήνες.Οι καρποί συλλέγονται με τα χέρια. Δεν χρειάζεται να φορέσουμε γάντια για να μην οξειδωθούν οι καρποί. Οι καρποί δεν οξειδώνονται από την επαφή των χεριών μας κατά την συγκομιδή.Γάντια θα φορέσουμε μόνο για την προστασία των χεριών μας, όπως για κάθε άλλη συγκομιδή και όχι για να προστατέψουμε τον καρπό.
Πέρα από τους καρπούς όμως, μπορείτε να μαζέψετε και τα φύλλα, να τα αποξηράνετε και το πίνεται σαν τσάι. Εκτός από νωποί οι καρποί μπορούν να διατεθουν και ως αποξηραμένοι. Την αποξήρανση των καρπών μπορούμε να κάνουμε πολύ εύκολα χρησιμοποιώντας τον ήλιο, όπως κάνουμε για πολλούς άλλους καρπούς. Το πλεονέκτημα της αποξήρανσης είναι ότι δεν κινδυνεύουμε να χάσουμε καρπούς που δεν μπορούμε να διαθέσουμε νωπούς.
Επίσης οι αποξηραμένοι καρποί έχουν διάρκεια κατανάλωσης ή διάθεση σχεδόν 2 χρόνια με την κατάλληλη επεξεργασία
4.7 Αποδόσεις
Σύμφωνα με στοιχεία από χώρες του εξωτερικού όπως η Κίνα και η Αμερική, η καλλιέργεια του Goji Berry μπορεί να αποφέρει πολύ καλή στρεμματική απόδοση. Βέβαια στις κλιματικές συνθήκες / χώμα της Ελλάδας η απόδοση μπορεί να διαφέρει καθώς αυτή τη στιγμή η καλλιέργεια του φυτού στη χώρα μας βρίσκεται σε εμβρυακό επίπεδο. Καλλιέργεια ενός (1) στρέμματος Goji Berries είναι δυνατό να αποφέρει από 600 έως και πάνω από 1.000 κιλά στην τριετία). Με τιμή από 5,5 έως 6 ευρώ/κιλό μπορεί να αποδώσει από 3.300 έως και 6.000 ευρώ το στρέμμα. Βέβαια για να λάβετε τα χρήματα θα πρέπει να βρείτε προηγουμένως που θα τα διαθέσετε. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εταιρίες στην Ελλάδα που μπορούν να απορροφήσουν την ελληνική παραγωγή ενώ στην Καρδίτσα και στις Σέρρες δημιουργούνται και συνεταιριστικές μονάδες παραγωγής - επεξεργασίας - προώθησης του Γκότζι σε αγορές του εξωτερικού.
ΕΠΑΦΕΣ
1.Αγροτικός Συναιτερισμός Καλλιεργειών Δυτικής Μακεδονίας “Ελληνική Γη”. Περιοχή Κοζάνη.
Πρόεδρος: Γεώργιος Βαρδάκης
τηλέφωνα : 6980943520 και 24610 563068
2. Σωτήρης Κόλλιας, Βραχάτι Κορινθίας
Τηλέφωνα : 27410 50360 και 6977 404 823
3. ΒΙΟ- μπαξές. Παναγιώτου Ελένη. Δημαρχίας 27 Νάουσα.
Τηλέφωνο: 23320 23932
4. “Η καλλιέργεια του γκότζι”. Γεώργιος Δαουτόπουλος. Site : www.daoutop.gr
