Παναρίτι

Το Παναρίτι θα το βρει κανείς ανηφορίζοντας από το χωριό Μάννα (ή Μάρκασι, σύμφωνα με την παλαιά του ονομασία), στις πλαγιές της Ζήρειας δηλαδή.

Πρόκειται για έναν τόπο που διαθέτει ιστορία και παράδοση που ξεκινά πολλά χρόνια πίσω, κάτι που το γνωρίζουμε από την απογραφή του 1700, όπου το Παναρίτι αναγράφεται ήδη ως χωριό της ορεινής Κορινθίας. Μάλιστα, το 1814 μνημονεύεται και από τον Φρανσουά Πουκεβίλ, τον φιλέλληνα γιατρό, διπλωμάτη και περιηγητή.

Παναρίτι – Πώς προκύπτει το τοπωνύμιο

Σύμφωνα με τον Σωκράτη Λιάκο, η ετυμολογία της ονομασίας του χωριού «Παναρίτι» σημαίνει τόπο με νερά και ανάγεται στην Κελτική, Γαλλική και αρχαία Ελληνική γλώσσα. Βιβλιογραφικές πηγές, από την άλλη, αναφέρουν ότι το Παναρίτι προέρχεται από τη λέξη «πανάρετος» που αποδίδεται στον άνθρωπο, ο οποίος χαρακτηρίζεται για την αρετή του. Πρόκειται για τοπωνύμιο που συναντάται και στην κεντρική Αλβανία, 22 χιλιόμετρα ανατολικά και 23 χιλιόμετρα βόρεια του Τεπελενίου, αντίστοιχα. Ωστόσο, όταν μια γαλλική ερευνητική αποστολή πραγματοποίησε έρευνα στα δύο αυτά χωριά το 1913 διαπίστωσε ότι όλοι οι κάτοικοι των χωριών αυτών δεν ήταν αλβανικής, αλλά ελληνικής καταγωγής.

Το Παναρίτι και η σύνδεση με την Ελληνική Βόρεια Ήπειρο

Η σύνδεση μεταξύ των χωριών και των κατοίκων τους υπάρχει κι έχει απλή εξήγηση. Οι Τούρκοι μετέφεραν Βορειοηπειρώτες Έλληνες στην ορεινή Κορινθία, όταν ακόμη βρισκόμασταν υπό τον τουρκικό ζυγό. Οι κάτοικοι, επομένως, για να τιμήσουν τον τόπο προέλευσής τους, έδωσαν το ίδιο όνομα στο νέο τόπο.

Τέλος, γνωρίζουμε ότι το 1537-1540 μεταξύ των Αλβανικών φυλών που πολέμησαν στο πλευρό των Ενετών εναντίον των Τούρκων, στο Ναύπλιο, ήταν και η Φάτρια Παναρίτι.

Εκκλησίες του χωριού – Με «άρωμα» Αρχαίας Ελλάδας

Προστάτης του χωριού είναι ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, ο οποίος γιορτάζεται στις 8 Μαΐου. Υπάρχει η παλαιά εκκλησία του αγίου στο νεκροταφείο του χωριού που χτίστηκε περίπου το 1800. Ο νέος ναός του αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στο κέντρο του χωριού χτίστηκε το 1987.

Υπάρχουν και τα εξωκκλήσια, "η αγία Κυριακή" πολύ παλαιό εκκλησάκι που ανακαινίσθηκε το 1958 από τον Λουκά Μουρίκη, ο "Προφήτης Ηλίας", η "αγία Παρασκευή" και ο παμπάλαιος ναός της "Παναγίας" (Κλησιμπούκουρα) που είναι χτισμένος πάνω στα ερείπια του ναού της Αρτέμιδος.
Μέσα στο χωριό βρίσκεται και ο ναός του αγίου Θεόδωρου.

Σταφίδα – Το ξεχωριστό προϊόν του χωριού

Το εργοστάσιο σταφίδας του Παναριτίου δεν λειτουργεί σήμερα. Ωστόσο, πρόκειται για ένα συσκευαστήριο που μεσουράνησε πριν από τον πόλεμο, λαμβάνοντας μάλιστα κι εθνικές διακρίσεις. Δημιουργήθηκε το 1930 σε συνεργασία του αγροτικού συνεταιρισμού του χωριού και κάποιου Ζαρουχλιώτη, ο οποίος με χρηματική δωρεά, βοήθησε στην υλοποίηση του εγχειρήματος.

Μπορεί, λοιπόν, το εργοστάσιο να μη θυμίζει σε κάτι τις παλιές δόξες της αγροτικής παραγωγής του χωριού, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για την ίδια τη σταφίδα. Το χωριό συνεχίζει να είναι ξακουστό για την άριστη ποιότητά της, ενώ διαθέτει κι άλλες καλλιέργειες όπως είναι τα μήλα, τα αχλάδια και οι ελιές.